فضای‌های شهری و ویژگی‌های آن - طراحی شهری

هویت شهری در واقع همان اتمسفر شهریست که در بافت‌های مسکونی متبلور می‌شود. بسته بودن فضا درون بافت‌های مسکونی تاثیری مخرب بر هویت شهری دارد. اصالت هر شهر با توجه به فضاهای شهری برآورد می‌گردد و پیشرفت فرهنگی هر شهری متاثر از فضاهای شهریست.

نشانه‌های اصلی شهر ارتباط معنا داری با فضاهای شهری دارد و گذشته هر شهر نیز با فضاهای همان شهر تداعی می‌شود. بالاخره این فضاهای شهریند که خاطرات انسان‌ها را در نسلهای آینده نیز رقم میزنند. همانگونه که میدانید فضاهای شهری مانند هر پدیده دیگری در گوشه و کنار کره زمین متاثر از اقتصاد تاریخ و فرهنگ انسان‌هایی است که در آن به سر میبرند. به عنوان مثال فضاهای شهر اتارپرادش هند و تورنتو کانادا هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند. اگر چه کلیاتی از این دو فضا دارای اشتراکاتی هستند که در مقدمه به آن اشاره شد.

اهمیت میدان در سیستم فضای شهری

برای داشتن حسی ملموس از فضای شهری به سراغ مکانی در شهر می‌رویم که میدان نام دارد. در سیستم شهرسازی میدانها معمولا یا محل ارتباط هستند که در واقع به آن فلکه می‌گوییم و این محل اتصال چند خیابان و محله به یکدیگر است یا میادین ورزشی‌ست و یا میدان محلی یا شهری و یا میدان تشریفاتی.

آنچه به این میدان‌‌ها جان میبخشد شهروندانی‌اند که به دلایل گوناگون از این میدان‌ها عبور می‌کنند. به عنوان مثال میدان تشریفاتی را در نظر می‌گیریم. این میدان قرق حاکمان است. شهروندان عادی اگر گذرشان به این خیابان‌ها بیوفتند ممکن است از آن دسته شهروندانی باشند که به تماشا مراسم دولتی رفته اند تا احساس غرور و افتخار ‌کنند و یا نوعی گذران اوقات برایشان محسوب میشود. در این میدان‌ها شهروند می‌بایست مقررات نانوشته‌ای را مراعات کند و رفتار و کردارش کاملا حساب شده باشد. در اطراف این میدان‌ها معمولا ارگان‌های نظامی، امنیتی و دولتی واقع شده‌اند. فضا در این میدان‌ها سنگین است.

اما همانگونه که گفته شد، شهرهایی که ملیت‌ و اقوام مختلفی را در خود جای داده‌اند یا اصلا میدان تشریفاتی ندارند و یا فضای مسلط بر این میدان‌ها با سایر شهرهای دیگر جهان متفاوت است. شهروندان در این جوامع معمولا چنین مراسمی را جدی نمی‌گیرند. پس این میدان‌ها ویژگی‌های خاصی برایشان ندارد.

مثال بعدی میدان محلی است. میدان‌های محلی در سراسر شهرهای جهان نشاط و سرزندگی مضاعفی دارند. آنها محل تلاقی نیازها و فرهنگ‌های گوناگون هستند. شهروندان در این میدان‌ها در واقع هر روزه به ملاقات یکدیگر میروند و همواره با دستی پر از این ملاقات‌ها باز می‌گردند. در اطراف میدان‌های محلی بازارهایی شکل می‌گیرد که تقریبا همه شهروندان‌را در خود جای میدهد. فروشندگان و خریداران مشتاقانه نیازشان را در این میدان‌های محلی برآورده میکنند. در شهرهای کوچکتر حتی تولیدات خانگی نیز میتواند پر رونق باشد. روابط شهروندان در این فضاهای شهری غنا مییابد. شاعران بسیاری در وصف این فضاها می‌سرایند. نویسندگان بسیاری این فضاها را توصیف میکنند و هنرمندان بسیاری نیز، عناصری از این فضا را به تصویر می‌کشند.

به این ترتیب ما شاهد نمونه‌ای از فضای‌هایی شهری زنده و پویا در سال‌های دور هستیم. آثاری که با المان‌های شهری گره خورده و قسمتی از تاروپود هنرمندان شهر شده و هویتی مشترک برای ساکنان آن ایجاد کرده است.

منبع: دیتا سازه